होळी आणि धुलीवंदन : रंगांचा उत्सव, आनंदाची परंपरा
जकी अहमद /जळगाव
होळी आणि धुलीवंदन हे भारतातील एक प्रमुख आणि आनंदोत्सवाने साजरे केले जाणारे सण आहेत. फाल्गुन महिन्याच्या पौर्णिमेला होळी पेटवली जाते, तर दुसऱ्या दिवशी धुलीवंदन (धुळवड) साजरी केली जाते. या सणाला रंग, स्नेह, आणि आनंदाचा उत्सव म्हणून ओळखले जाते.
होळीचा ऐतिहासिक आणि पौराणिक संदर्भ
होळीचा संबंध भक्त प्रल्हाद आणि होलिका यांच्या पौराणिक कथेशी आहे. असे मानले जाते की, असुरराज हिरण्यकशिपु आपल्या पुत्र प्रल्हादाच्या भक्तीमुळे क्रोधित झाला आणि त्याला मारण्याचा कट रचला. त्याच्या आदेशाने होलिका (जिला अग्नीपासून संरक्षण होते) प्रल्हादाला घेऊन अग्निकुंडात बसली. पण भगवंताच्या कृपेने होलिका जळून भस्म झाली आणि प्रल्हाद वाचला. या विजयाच्या आठवणीसाठी होळी पेटवली जाते, जी सत्याचा असत्यावर विजय आणि चांगल्याचा वाईटावर विजय दर्शवते.
धुलीवंदन : रंगांचा उत्सव
धुलीवंदन हा रंगांचा सण आहे. या दिवशी लोक एकमेकांवर गुलाल, अबीर, पाण्याचे रंग टाकून उत्साहाने हा सण साजरा करतात. यामागील मुख्य उद्देश मनातील कटुता, दुश्मनी दूर करून स्नेहभाव वाढवणे हा आहे.
धुलीवंदनाच्या खास परंपरा आणि उत्सव
रंगांची उधळण – लहान-थोर सगळेच एकत्र येऊन रंगांची उधळण करतात.
गाण्यांची मजा – ढोल, ताशे आणि पारंपरिक गाण्यांसह होळीचा जल्लोष केला जातो.
गोडधोड पदार्थ – पुरणपोळी, गुझिया, ठंडाई, पापड यांसारखे खास पदार्थ बनवले जातात.
गटागटाने खेळणं – लोक एकत्र येऊन ‘बुरा ना मानो होली है’ म्हणत आनंद साजरा करतात.
होळी आणि धुलीवंदनाचे सामाजिक महत्त्व
मनातील भेदभाव दूर होतो – जात, धर्म, वय अशा कोणत्याही भेदभावाशिवाय हा सण साजरा केला जातो.
निसर्गपूरक संदेश – होळी पेटवताना वायुप्रदूषण टाळण्यासाठी पर्यावरणपूरक होळीला प्राधान्य द्यावे.
सामाजिक एकता वाढते – सर्वजण एकत्र येऊन सणाचा आनंद लुटतात.
रंगोत्सवाची आनंददायी अनुभूती
होळी आणि धुलीवंदन हा फक्त रंगांचा नाही, तर मनाला सकारात्मक ऊर्जा देणारा आणि समाजात एकात्मता निर्माण करणारा सण आहे. या दिवशी स्नेहभाव, प्रेम आणि आनंदाची उधळण केली जाते. त्यामुळे या सणाचे महत्त्व केवळ पारंपरिकच नाही, तर सामाजिकदृष्ट्याही खूप मोठे आहे.
या होळीला पर्यावरणपूरक रंग वापरून आणि स्नेहभाव वृद्धिंगत करून आनंद साजरा करूया!
